Ο ΑΡΜΑΤΩΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 1500-1821

Κανδηλώρος Τάκης Χ., Ο αρματωλισμός της Πελοποννήσου 1500-1821, εν Αθήναις 1924. Ο Γορτύνιος ιστοριοδίφης Τάκης Κανδηλώρος (1874-1934), ο οποίος σπούδασε νομικά και υπηρέτησε στο Υπουργείο Οικονομικών, υπήρξε πρωτοπόρος στην έρευνα της ιστορίας της Δημητσάνας, της Γορτυνίας και της Πελοποννήσου γενικότερα. Τα έργα του διαβάζονται με ενδιαφέρον και σήμερα, διότι περιέχουν αξιόλογες ιστορικές πληροφορίες. Με τον αρματωλισμό της Πελοποννήσου ο φιλογενής συγγραφέας προσέθεσε νέες σελίδες «εις την Εθνικήν μας Ιστορίαν»: με πλήθος στοιχείων ανασκευάζει το επιχείρημα του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου (Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. Ε´), ότι «εν Πελοποννήσω Τουρκικά αρματωλίκια δεν υπήρξαν». Η μελέτη αφηγείται αναλυτικά και σε αυστηρή χρονολογική σειρά τη δράση των Πελοποννήσιων αρματωλών, από την περίοδο του Τριανταφυλλάκου, γενάρχη των Κολοκοτρωναίων επί Σουλτάνου Σουλεϊμάν Α´ του Μεγαλοπρεπούς (1520-66), επί της Β´ Βενετοκρατίας και των Ορλωφικών και της Αλβανοκρατίας στην Πελοπόννησο, οπότε διέλαμψαν με τον ηρωϊσμό τους ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης και ο Ζαχαριάς. Ο αρματωλισμός εξαφανίστηκε από το Μωριά μετά τον αφορισμό του από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Καλλίνικο Β´ (1805)∙ όσοι αρματολοί δεν εξοντώθηκαν, όπως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, κατέφυγαν στην αγγλοκρατούμενη Επτάνησο και επέστρεψαν στον τόπο τους το 1821. Η αναστατική έκδοση περιλαμβάνει ανατύπωση της εργασίας του Κανδηλώρου «Ο αφορισμός των αρματωλών κατά το 1805», η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Μαλεβός το 1924, και διαθέτει ευρετήριο τόπων και ονομάτων, που συνέταξε ο Γιάννης Οικονόμου.